Alkisah andi-andi di zaman bahari, takisahlah dua urang badua ba-ading nang hidup rakat mufakat wan sa-ija-an, nang badua ini kadada baisi kuwitan lalaki lagi karana sudah lawas maninggal dunia, umanya gin sudah tuha wan pina gagaringan. Tarsabut wayah parak musim katam, banih di pahumaan mulai manguning runduk-rundukan nangkaya amas ba-urai ba-ampar, wayah itu pulang pipit banyak mamatuki banih sagan inya makan. Nang badua ba-ading disuruh umanya manjaga pahumaan nang sudah parak dikatam itu saban hari sambil manarik tali u-umba-an tumatan rampa gasan mamburu pipit. Sambil mamburu pipit nang badua ba-ading baturai nyanyi. Burrr….pipit tarabangan bajauhan.
Wayah tangah ari nang kaka tulak ka hutan manyumpit burung gasan iwak makan badua, nang ading tatap di rampa manunggui banih nang manguning wan mamburu pipit supaya bajauhan jangan mamakani banih di humanya. Sambil bajalan ka dalam utan nang badua ba-ading tatap baturai nyanyi, dundangnya :
Ujar nang ading : U kaka u kiki
Banih kita di makan pipit
Anai-anai bahindik-hindik
Ulat bulu nang mamutiki
Ujar nang kaka manyahuti:
Buru ding-ay , buru jauh-jauh!
Nangkaya itu tarus kaduanya badundang sampai suara nang kaka kada kadangaran lagi masuk ka tangah utan nang labat. Kada sa-apa nang kaka datang mambawa dua talu ikung burung punai nang nyaman dimakan. Sampai di rampa burung disumbalih, dikuliti, dibarasihi lalu dibanam gasan iwak makan badua, kaya itu tarus sampai babarapa hari sambil manunggui pahumaan.
Kada tarasa sudah parak sa-ahad nang badua ba-ading manunggui pahumaannya itu, suatu ari pas nang kaka mancari burung gasan iwak makan ka dalam hutan, jauh-jauh tadangar bunyi langkah batis nang pina barat banar sampai-sampai baguncangan tanah kaya garak haja lagi mambari takutan. Nang ading hancap masuk ka dalam rampa basambunyi di higa tajau. Sakalinya nang bajalan itu saikung raksasa babinian, awaknya ganal banar nang kaya puhun kariwaya, muntungnya luas nangkaya kawah balanga, rambutnya panjang sampai ka tanah pina hirang, habang, putih nangkaya huban warnanya bacampur lumut bajata nangkaya kana balaken pina marigat banar, giginya bataring panjang, suaranya saling nyaringan mangguntur,sakali bahinak takipayan burung pipit nang lagi tarabang, matanya galak handak takaluar, sakali balangkah sabuku gunung wan manimbulakan bunyi mandagum ditanah, bagantaran pas banar nangkaya garak. Ni Yaksa itu mancari anak manusia gasan inya makan wan katuju banar mamakan jantung wan hatinya. Sambil bajalan Ni Yaksa ba ucap, ujar Ni Yaksa : “Cak garaguy. Sabuku gunung salingkangan “
Nangkaya itu tarus Ni Yaksa badundang sambil bajalan sampai ka muka rampa di pahumaan nang badua ba-ading itu, diciumnya ada bau manusia balalu dijinguknya ka dalam rampa ada anak manusia sakalinya, lalu Ni Yaksa batakun lawan nang ading, “U cucu ganalkah hati ikam?” jar nang ading manyahuti sambil manggatar katakutanan “Balum ni-ay, halus lagi hanyar kaya pampijit!”
Limbah mandangar nang ading manjawab nangkaya itu Ni Yaksa balalu bulik sambil ba- ucap, “ Cak garaguy. Sabuku gunung salingkangan”
Raksasa bajalan tuju bulik kada jadi handak mamakan manusia.
Waktu nang kaka datang, nang ading ma-ancap maragap kakanya sambil manangis katakutanan mangisahakan lawan kakanya bahua inya didatangi Ni Yaksa pamakan manusia, nang kaka mambisa-i adingnya supaya jangan takutan lawan Ni Yaksa wan bila Ni Yaksa datang pulang disuruhnya nang ading hancapi basambunyi ka dalam tajau.
Isuknya Ni Yaksa datang pulang balalu manjinguk ka dalam rampa sambil ba-ucap,
“Cak garaguy. Sabuku gunung salingkangan”
Balalu batakun “U cucu, ganalkah sudah hati ikam?” balalu disahutinya sambil manggatar katakutanan “Balum Ni-ay, hanyar nangkaya bigi waluh!” ujar nang ading. Imbah itu Raksasa bulik pulang ka rumahnya di atas gunung nang tinggi di dalam hutan nang kadap.
Isuknya Ni Yaksa datang pulang sambil batakun “U cucu ganalkah sudah hati ikam?” dijawab pulang oleh nang ading “Balum Ni-ay, hanyar kaya ganggam ayam!”. Isuknya datang pulang Ni Yaksa nang macal ngini handak mamakan anak manusia, balalu batakun pulang “U cucu ganalkah sudah hati ikam?” maka dijawab pulang “Balum Ni-ay, hanyar kaya intalu pipit!” bulik pulang Ni Yaksa ka rumahnya. Sampai hari nang katujuh Ni Yaksa datang pulang ka rampa itu, lalu batakun pulang “U cucu ganalkah sudah hati ikam?” nang ading manjawab “Balum Ni-ay, hanyar kaya buah kasturi!” ujarnya tapi Ni Yaksa sudah kada sabar lagi, sudah tujuh hari puasa kada makan daging manusia balalu di tiupnya rampa nang badua baading itu langsung hancur bahamburan, tatinggal adingnya nang basambunyi dalam tajau lalu ditangkap Ni Yaksa, nang ading manangis minta ampun minta sakira supaya jangan dimakan Ni Yaksa sambil bagagah dalam ganggaman Ni Yaksa manangis bakukuriak tapi Ni Yaksa kada mambarinya ampun. Dada nang ading balalu ancap dirabit wan kukunya nang panjang hirang-hirang, darah adingnya balalu ada gugur satitik ka tanah, Ni Yaksa ma-ambil hati maigut wan managuknya mantah-mantah, manjilati darahnya nang mumuy di tangan, sambil balinjang tuju bulik mamakan daging manusia wan mamamah tulangnya babunyi kariukan kanyanyamanan kada sakira, maka matilah nang ading.
Nang kaka kaya biasa datang ka rampa mambawa dua ikung burung punai gasan iwak makan, takajut malihat rampa hancur tabalik, pahumaan hancur dilincai, wan ada darah satitik di tanah, maka sadarlah nang kaka bahua adingnya sudah dimakan Ni Yaksa.
Sambil manangis nang kaka ma-ambil salambar kain putih, manukupi darah nang satitik di tanah itu sambil maucapakan madah sakti :
“Kupat kupati..Adingku babatis ba-awak cara mulanya jua”
balalu pina batimbul nangkaya batis wan awak matan bawah kain putih itu. Lalu di ucapakan pulang madah sakti :
“Kupat kupati..Adingku bakupala batangan cara mulanya jua”
Balalu batimbul pulang nangkaya tangan wan kupala di bawah kain putih itu, nang kaka mambaca pulang madah sakti :
“Kupat kupati..Adingku barambut, bamata, bahidung,bamuntung cara mulanya jua”
Imbah mambaca madah sakti talu kali balalu pina bagarak-garak urang nang ada dalam kain putih itu tadi. Oleh nang kaka kain putih itu tadi disingkapnya, ma-ancap nang ading bangun bapagut pisit batatangisan wan kakanya. Pas sudah ampih batatangisan dandaman balalu kaduanya mambangun rampa ba-asa sampai tuntung parak ari sanja. Pas malamnya badua kada kawa taguring bapikir mancari akal nangkaya apa supaya manjabak wan mamati-i Ni Yaksa sakira kada mamakan manusia lagi. Mulai isuk, bila Ni Yaksa datang pulang maka siasat nang badua baading dijalanakan.
Nangkaya hari biasa nang ading disuruh manjaga pahumaan, nang kaka tatap tulak ka dalam hutan manyumpit burung kaduanya sambil badundang basasahutan, nang kaka sabujurannya kada tulak ka hutan tapi basambunyi di barumahan rampanya saurang.
Isuknya Ni Yaksa banaran datang pulang ka bakas rampa buhannya mancari nang kaka handak dimakannya jua. Sambil datang Ni Yaksa ba-ucap :
“Cak garaguy. Sabuku gunung salingkangan “
Pas sampai di rampa dijinguknya pulang ada nang ading mahadangi Ni Yaksa sambil duduk di palatar. Ni Yaksa batakun “U cucu ganalkah hati ikam?” nang ading manjawab “ Ganal-ay Ni-ay sudah! Hampian bulih mamakan ulun tapi ada saratnya” ujar nang ading. Raksasa batakun pulang “Apa saratnya cu?”. Balalu dijawab nang ading “Saratnya ulun dibari-i satampurung nyiur habu halaban gasan mambarasihiakan rambut wan mangutu-i-akan hampian”. “Akur haja” jar Ni Yaksa.
Limbah dijulungnya habu halaban, nang ading ma-ancap manjulungnya pulang lawan nang kaka nang basambunyi di barumahan rampa tadi.
Raksasa hakun baduduk dimuka rampa sambil di suruy-i rambutnya wan dikutu-i-nya oleh nang ading. Nang ading sabujurannya masih manggatar takutan rahatan mangutu-i Ni Yaksa. Sakali disilaknya rambut Ni Yaksa, maluncat kodok, disilaknya pulang rambutnya kaluar pulang hahalipan, disilaknya pulang kaluar kala, disilaknya pulang malancar ular kaluar, disilaknya pulang kaluar anak sapi sampai barmacam-macam binatang nang ada di rambut Ni Yaksa kaluaran. Saking kanyanyamanannya raksasa dikutu-i sampai tarabah mandagum ka tanah taguringan, kada ingat lagi handak mamakan manusia, mangaruh saling nyaringan dimuka rampa, karuh raksasa maulah rampa riang riut handak runtuh takipai tacabut pada tanah, batang banih di pahumaannya gin rabahan. Ni Yaksa tagurinan lacit ka sanja.
Waktu Ni Yaksa guring nyanyak, nang kaka kaluar sambil mambawa tampurung ba-isi habu halaban manggarak Ni Yaksa,
“ Ni! Ni! Bangun! Hari sudah sanja!” ujarnya. Pas raksasa rahatan babuncilak ancap banar nang kaka mayimburakan habu halaban ka mata raksasa. Raksasa kalimpanan baharaung kuriak mangguntur saling nyaringan matanya sakit, kapadihan takana habu halaban. Raksasa mahamuk kada sakira rampanya hancur, pahumaannya rusak dilincai raksasa, nang badua ba-ading hancap bukahan basambunyi kasana kamari supaya kada takana huwaran tangan raksasa nang junjang bajalan sambil mahamuk kasasarikan.
Sambil bajalan raksasa baucap sing nyaringan “U cucu dimana ikam?” nang badua ba-ading manyahuti, “Kami disini Ni-ay pintangan puhun rambai!”. Sambil junjang bajalan wan mata nang kabur raksasa mandatangi puhun nang disambat kaduanya, nang badua ancap bukahan pulang sampai di pinggir baruh nang dalam. Ba-ucap pulang Ni Yaksa “U cucu dimana ikam?” “Kami disini Ni-ay, parak barui bapintangan gadang pisang!”. Maka di datanginya pulang tuju baruh itu, tapi rahat handak manangkap, kaduanya sikap baluncat ka higa puhun kasturi. Raksasa salah tangkap takacak gadang pisang, sambil bakuriak nyaring gadang pisang dicabutnya. Parhatan mancabut gadang pisang, pas rahatan raksasa balangkah ka pinggir baruh, mata ari sanja handak kadap, matanya kaur ha pulang, balalu… brukk…!byurr!!.. Tacalobok batis raksasa balalu talangsar masuk ka dalam baruh nang dalam. Raksasa kuriak-baharaung kuriak-kuriak maminta tolong, karana raksasa kada bisa bakunyung, lawas-lawas tinggalam mati lamas dalam baruh nang dalam itu. Ahirnya nang badua ba-ading bapalukan manangis kahimungan, kaduanya salamat kada jadi dimakan raksasa. Kaduanyapun barami-rami badundang nangkaya dahulu pulang.
“U kaka u kiki
Banih kita dimakan pipit
Anai-anai bahindik-hindik
Ulat bulu nang mamutiki” />
Sabtu, 22 November 2008
Andi-Andi Ni Yaksa
Langganan:
Posting Komentar (Atom)
3 komentar:
ya Gusti.... terima kasih sudah ditulis... mamakku suka mendongengkan ini sewaktu aku kecil. dan setelah kucari, nggak ada lagi yang tahu cerita ini. izin kuterjemahkan ke bahasa indonesia, ya. supaya orang-orang di luar kalimantan juga tahu cerita ini... aku bener bener berterima masih 😆😆
ralat, lebih tepatnya kuceritakan ulang dalam bahasa Indonesia 😆
Terimaaa kasiiihhh.. dlu aku kecil dongeng ini seraam sekali.. tp aku suka..
Posting Komentar